Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, restorasyonu tamamlanan Türk ve İslam Eserleri Müzesinin açılışını yaptı.

 

Bakan Ömer Çelik, açılışta yaptığı konuşmada, Türk ve İslam Eserleri Müzesinin Osmanlı Devleti’nin en zor günlerinde, çok zor şartlarda kurulduğunun altını çizdi.

 

 

 

“Türk ve İslam Eserleri Müzesini restorasyondan sonra yeniden açıyoruz. Buraya gelmeden evvel masamda iki tane dosya vardı: Bir tanesi burada yapılan restorasyon çalışmalarıyla ilgili bir dosyaydı. Diğeri ise arkadaşların hazırladığı ve haftalık okumalarımla ilgili; Pakistan’da Taliban’ın yaptığı katliamda hayatını kaybeden çocukların resimlerinin olduğu ve olayın nasıl gerçekleştirildiğiyle ilgili bir dosyaydı.

 

Bu bizim için çok acı verici bir şey. Pakistan’da, Irak’ta, Suriye’de, Nijerya’da İslam adına insanlar öldürülüyor. Ama özellikle de çocuklar katlediliyor. İnsanlar, İslam'ın sembolleri, değerleri kullanılarak kesinlikle Müslümanlıkla ilgisi olmayan bir takım katil sürüleri tarafından katlediliyor. Ama en acı verici olan çocukların katledilmesi. Kız çocuklarının okuma hakları ellerinden alınıyor. Ve bütün bunlar yapılırken Müslümanların kullandığı semboller, değerler kullanılıyor.

 

Bu bizim için bir yol ayrımıdır. Bu müzelerde sergilediğimiz eserler, bizim medeniyetimizin temel unsurlarıdır. Müslümanlar böylesine büyük akıl, kalp ve estetik birikimiyle kendilerini dünyaya gösterdiler. Müslümanların, bizim medeniyetimizin göstermesi gereken şey, restorasyonunu yapıp açtığımız bu müzedeki eserlerdir.

 

Öbür tarafta bu eserleri yok edenler, insanları katledenlerin -adına ne denirse densin, isimlerinin içerisinde İslam'ın hangi kelimesi geçerse geçsin- İslam ile ilgisi olmadığını bir kere daha bütün dünyaya duyuruyoruz.

 

Biz bütün dünyaya söylüyoruz ki; İslam için, Müslümanlar için can azizdir, çocuklar ve kadınlar azizdir. Bu şekilde düşünen Müslümanlar, dünyaya bu eserleri, bu müzelerde sergilediğimiz eserleri vermişlerdir, barış mesajı vermişlerdir.

 

 Bunun dışında bizim sembollerimizi, kutsal değerlerimizi kullanarak katliam gerçekleştirenlerin ne İslam ile ne Müslümanlar ile ne de bizim medeniyetimizle hiçbir ilgisi yoktur. Bu bakımdan hem bu sevindirici anı paylaşıyoruz hem de maalesef bu mesajları vermek zorunda kalıyoruz.”

 

 

 

“Defalarca söylediğim gibi, kültürel coğrafyamız siyasi coğrafyamızın ruhudur. Eğer kültürel coğrafyamız konusunda tam izahat sahibi olamazsak, siyasi coğrafyamız üzerinde de doğru bir bakış açısına sahip olamayız. Mirasımıza ait her eser geçmişimizi aydınlattığı kadar, geleceğimizi de planlamaktadır. Dolayısıyla kültürel mirasımıza sahip çıkmak, bugünümüz ve geleceğimiz için bir tercih değil bir zorunluluktur.

 

​Bu nedenle, Bakanlık olarak kültür alanındaki çalışmalarda önceliğimiz, ülkemiz coğrafyasında hayat bulmuş tüm medeniyetlere ait kültür varlıklarını hiçbir ayrım yapmaksızın korumak ve gelecek nesillere en sağlıklı şekilde ulaştırmaktır.

 

Bakanlığımızca -çağdaş müzecilik anlayışı çerçevesinde- ülkemiz coğrafyasındaki başlangıcından günümüze kadar tüm kültürlere ait eserlerin; kalıplaşmış, durağan sergileme anlayışından uzak ve modern teşhir yaklaşımıyla, mümkün olduğu durumlarda ören yeri canlandırmaları ile bilgi teknolojilerinden de faydalanmak suretiyle sergilenmesine çalışılmaktadır.

 

​Müzelere yalnız teşhir mekanları olarak değil, kültürel ve sosyal hayatın önemli unsurları olarak bakıyoruz. Bu meyanda müzelerimizin başta geçici ve kalıcı sergiler olmak üzere çeşitli eğitici-tanıtıcı kültürel etkinliklerin gerçekleştirileceği; akademik çalışmaların ve etkinliklerin düzenleneceği; sinema, kafe, restoran, kütüphane, dinlenme alanları gibi yaşam alanları ile iç içe bir cazibe merkezi haline gelmesi için gayret sarf ediyoruz.

 

Bakanlığımca hâlihazırda farklı illerimizde 47 müze uygulama çalışması sürdürülmektedir. Ayrıca, 2003 yılından bu yana Bakanlığımız sorumluluğundaki 123 müzenin bakım, onarım ve teşhir-tanzim çalışması tamamlanmıştır. Yine aynı dönem içerisinde 44 adet yeni müze ve bağlı birimi ilk defa ziyaretçisi ile buluşturulmuştur.

 

​Halen 52 adet müzenin plan, proje, uygulama ve yeniden inşasına yönelik çalışmalarımız devam etmektedir. Çalışmalarımızda, fiziki iyileştirmeler modern müzeciliğin tüm enstrümanları ile ahenkli bir şekilde yürütülmektedir.”

 

 

 “Açılışını gerçekleştireceğimiz Türk ve İslam Eserleri Müzesinin de bu kapsamda yürüttüğümüz çalışmaların en değerli örneklerinden biri olduğunu ifade etmek isterim.

 

​Çünkü bu müze sadece müzecilik açısından değil, tarihi anlamda da önemli bir yere sahiptir.

 

​Müze önemini; Türk ve İslâm sanatı eserlerini sistemli bir şekilde ilk defa bir araya getirmesinden ve kurulduğu dönemde Batılı devletlerin topraklarımızda başlattığı kültür yağmasına karşı atılmış en somut adım olmasından almaktadır. Ayrıca müzeye ev sahipliği yapan 16. yüzyıla ait İbrahim Paşa Sarayı, aynı zamanda mimari olarak günümüze ulaşan tek sadrazam sarayı olma özelliği de taşımaktadır.

 

​Evkaf-ı İslamiye Müzesinin kurulması; İslam ve Osmanlı sanatının en özgün örnekleri kabul edilen vakıf eserlerinin ülke dışına çıkartılmasını önlemek, ülkemiz insanının bu eserleri tanıyıp korumasını sağlamak ve bu kültür hazinesini gelecek nesillere kazandırabilmek amacıyla Evkaf Nazırı Ürgüplü Hayri Bey ile Müze-i Hümayun Müdürü Halil Edhem Bey tarafından tam bir asır önce, gündeme getirilmiştir. Her ikisine de Allah rahmet eylesin.

 

​Müze, 14 Nisan 1330 -yani 27 Nisan 1914 yılında- Osmanlı Devleti’nin en sancılı olduğu dönemlerden birinde kapılarını açtığında, ülkemizde İslam sanat eserleri yağmalanıyor ve vakıf eserleri adeta sistematik bir şekilde çalınarak yurt dışına kaçırılıyordu.

 

Osmanlının I. Dünya Savaşı’na girmesine yedi ay kala açılan Evkaf-ı İslamiye, cami, türbe ve diğer dinî yapılardan gelen çok sayıda İslam sanat eserinin koruma altına alınmasını sağlayarak vakıf eserlerini bir müze çatısı altında toplamıştır.

 

Müzenin kurucularından Mehmed Ziya Bey ve müze müdürü Ahmed Hakkı Bey’in, I. Dünya Savaşı öncesinde tüm zorluklar ve imkânsızlıklarla mücadele ederek, büyük bir özveriyle Osmanlı topraklarındaki vakıf eserlerini İstanbul’a getirmeleri ve müzenin açılmasını sağlamaları, kuşkusuz, müzenin kurulmasını milli bir görev addetmelerinden kaynaklanmaktaydı.

 

Osmanlı Devleti’nin siyasi, askeri ve diplomatik açıdan en zayıf olduğu dönemde bir takım insanların çıkıp büyük bir vatanseverlikle bu müzeyi kurmaları ve eserleri korumaları çok önemlidir. Bugün Irak ve Suriye’de insanlar can çekişirken bir takım organizasyonların tek işlerinin o ülkelere girerek sanat eserlerini ve kültürel miraslarını çalmak olduğunu kaydediyoruz.

 

Biz Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak UNESCO’yu bu konuda uyardık. Bu büyük kültürel yağmanın nasıl acı sonuçlar doğurduğunu gözümüzün önüne getirdiğimizde devletin en zor zamanında bu adımın atılmasının ne kadar takdire şayan olduğunu bir kere daha görüyoruz.

 

​1916-1918 ve 1924-1928 yıllarına ait müze envanter kayıtlarından bu milli görevin müzenin açılmasıyla son bulmadığı, müze açıldıktan sonra da koleksiyonların zenginleştirilebilmesi için yine yoğun bir çaba sarf edildiği gözlemlenmektedir.”

 

 

​Müzenin Restorasyonuna 16,4 Milyon Harcandı

 

“Osmanlı Devleti’nin son müzesi olan Evkaf-ı İslamiye Müzesi, toplumda milli kültür bilincinin oluşması ve gelişmesi konusunda duyarlılık oluşturulmasına da vesile olmuştur.

 

Dönemin şartları göz önünde bulundurulduğunda, müze aslında Devlet-i Aliyye’nin medeniyet mirasına sahip çıkma konusunda hem kendi halkına hem de dünyaya verdiği çok anlamlı bir derstir.

 

​Müze, kurulmasını gerekli kılan öznel koşulları ile Türk müzecilik tarihinden bir kesit sunarken, İslam sanatı ve kültürüne ait eşsiz bir koleksiyonu günümüze kadar getirerek de büyük bir kültür hazinesini korumayı başarmıştır.

 

Türk ve İslam Eserleri Müzesinde 2012 yılında başlanan ve 16,4 milyon lira harcanarak tamamlanan restorasyon ve teşhir tanzim işi, müzenin söz konusu tarihi ve sanatsal zenginliğinin gün yüzüne daha da fazla çıkarılmasına imkan vermiştir.

 

Gurur duyarak belirtmek isterim ki, bugün açılışını yapacağımız ve geçtiğimiz aylarda kuruluşunun 100. yılını kutladığımız, ülkemizin ve dünyanın sayılı müzeleri arasında yer alan İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesi, Türk ve İslâm sanatının hemen her dönemine ait 40 bin eserden oluşan zengin bir koleksiyona sahiptir. Öyle ki müze koleksiyonunda, 8. yüzyıl sonuna tarihlenen ve müzeye 1917 yılında kazandırılan Şam Evrakları yer almaktadır.

 

Kur’an-ı Kerim’in ilk nüshalarının da muhafaza edildiği, İslam dünyası ve İslam kitap sanatının gelişimi açısından büyük bir hazine olan Şam Evrakları için müze teşhirinde ilk defa bu boyutta özel bir yer ayrılmıştır.

 

​Müze teşhirinde İslam arkeolojisinin ilk kazısı olarak kabul edilen ‘Samarra Kazısı’ buluntularının önemli bir bölümüne yer verilmiş, yine 19. yüzyıl başında gerçekleştirilen ‘Rakka Kazısı’ buluntuları restore edilerek, kazı alanı canlandırması ziyaretçilerimizin beğenisine sunulmuştur.

 

Restorasyon çalışmaları sırasında ortaya çıkartılan ve müze teşhirine dahil edilen hipodrom kalıntıları bilim dünyasının araştırması için burada bulunmaktadır.

 

Teşhir-tanzim çalışmaları sırasında imkanlar ölçüsünde eserlerin restorasyon ve konservasyonları yapılmıştır.

 

Müze koleksiyonlarının İslam coğrafyasında ortaya konan eserlerden oluşması nedeniyle genel senaryosunda önemli bir değişiklik yapılmamıştır. Onun yanı sıra bugüne kadar müze teşhirinde yer almayan eserlerin ağırlıklı olarak teşhir edilmesine önem verilmiştir.

 

​Yine müze koleksiyonunda ilk defa ‘Mukaddes Emanetler’ de ayrı bir bölüm olarak sergilenmektedir.  Ana hatlarıyla Peygamber sevgisinin sanata yansımasının ele alındığı bu bölümde müzemiz koleksiyonlarında muhafaza edilen ve Peygamber Efendimiz'e ait ‘Mukaddes Emanetler’e de yer verilmiştir.

 

​Yenilenen müze binamız ve teşhirimizin yanı sıra Üçünçü Avlunun ve Euphemia Kilisesi’nin Bakanlığımızca müzemizin gelişim alanı içine dâhil edilmesi bizleri ayrıca sevindirmiştir.

 

​Restorasyonu devam eden kilisenin ve restorasyon ile teşhir-tanzim ihalesi yapılan Üçüncü Avlunun da faaliyete geçmesi ile daha geniş bir gezi ve teşhir alanına sahip olunacaktır.

 

​Bu açılış vesileyle, yüzyıllık tarihi içinde zor koşullarda oluşturulan koleksiyonu ve İslam sanatı konusunda ortaya konan başarılı çalışmalarla halen ilklere sahne olan İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesini bize miras bırakanları rahmetle anıyorum. Bugüne kadar bu müzeye emeği geçenleri, bu eserlerin korunmasına emek verenleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

 

Ama en büyük teşekkür, en büyük sevgiler ve saygılar sunduğum kesim kuşkusuz bugün bu soğuk havada buraya gelerek bu müzeye sahip çıkan siz değerli müze dostlarınadır. Hepinize sevgi ve saygılarımı sunuyorum, hayırlı olmasını diliyorum.”